ÇEKÜL’ün Tarihi Kentler Birliği adına yürüttüğü 2014 yılı ‘kültürel rota planlama’ programı kapsamında, Kelkit ve Yeşilırmak havzalarında çalışmalara başlandı. Havzanın özgün değerleri üzerinden yeni bir bölgesel bakış geliştirilmesi; aynı zamanda koruma ve kalkınmada yeni bir araç olarak rota planlamasının etkinleştirilmesi çalışmanın esas hedefi.
Kelkit ve Yeşilırmak havzaları için yürütülen çalışmalar kapsamında 9 – 14 Mayıs 2014 tarihleri arasında sırasıyla Niksar, Tokat, Zile ve Amasya merkezleri ve çevrelerinde inceleme gezileri gerçekleştirildi.
Çalışma ekibinin ilk durağı Tokat’ın Niksar İlçesi’ydi. Kent merkezi ve kırsal alan üzerinden kurgulanan inceleme gezisinde başlıca duraklar Çamiçi Yaylası, Çalca Köyü, Efkerit Mağarası, Günebakan Köyü, Talazan Köprüsü, Mühürbasan, Sisma, Reşadiye, Zinav Gölü, Başçiftlik, Sulugöl ve güzergâh üzerindeki kırsal yerleşimlerdi. Ardından Kelkit Çayı boyunca ilerlenen güzergâhta Sugözü, Koyulhisar, Arpaalan Yaylası, Kılıçkaya Barajı ve Şebinkarahisar incelendi.
Tokat il merkezi ve yakın çevresinde sürdürülen incelemelerde, Tokat tarihi kent merkezi ve özgün bağ alanlarına ek olarak, Topçam Yaylası, Almus Baraj Gölü, Orman Evleri Mesire Alanı, Pazar Köprüsü, Mahperi Hatun Kervansarayı, Kaz Gölü ve Zile tarihi kent merkezi ile geleneksel konut dokusu görüldü.
Yeşilırmak Havzası’nın merkezi konumunda olan Amasya Kenti inceleme gezilerinin son durağıydı. Daha çok kent merkezine odaklanılan çalışmada Yalı Boyu Evleri ve geleneksel doku, el sanatları atölyeleri, Arkeoloji Müzesi, El Yazmaları Kütüphanesi, Minyatür Müzesi, Sultan II. Bayezid Külliyesi ve Büyükağa Medresesi ziyaret edildi.
Kelkit ve Yeşilırmak yerleşimlerinde yapılan inceleme gezilerinde edinilen temel kazanım özgün kentsel ve kırsal değerlerin kısmen tespit edilmesi ve bölgedeki kültürel rota planlamasında olası kurgu seçeneklerinin araştırılmasıydı. Bunun yanında yerelde yapılan görüşmelerde bölgenin tarihselliği, başlıca değer ve sorunları ile rota planlamasına girdi oluşturacak başlıklarla ilgili veri toplandı. 2014 yılı sonunda tamamlanacak çalışmalar havza ölçeğinde doğa ve kültürü temel alan rotaların planlanmasına yönelik bir çerçeve sunarak, uygulama süreçlerini destekleyecek.